“แม่แจ๋ม” ชื่อนี้ที่คุณต้องมา(รู้จัก)

ชื่อของ “แม่แจ๋ม” น้อยคนนักที่จะรู้จัก ซึ่งเมื่อวันวานผมก็เพิ่งได้มีโอกาสได้รู้จักที่นี่ และเมื่อได้รู้จักแล้ว ก็รู้สึก “รัก” ขึ้นมาทันที เหตุที่ได้มารู้จักกับแม่แจ๋มนี้ ก็เนื่องด้วยทาง “จังหวัดลำปาง” ได้จัดงาน “แม่แจ๋ม แจ่มแต้หนา” ขึ้น โดยจัดขึ้นเป็นครั้งแรก เป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนนโยบายตามแนวทางของรัฐบาล ที่ต้องการให้มีการกระจายการพัฒนาในด้านต่างๆ ให้ทั่วถึงทั้งจังหวัด

การจัดงานครั้งนี้ ไม่เพียงจะช่วยทำให้นักท่องเที่ยวได้รู้จักกับบ้านแม่แจ๋มว่ามีความสวยงาม และมีเอกลักษณ์ของท้องถิ่นที่น่าสนใจแล้ว ยังช่วยกระตุ้นให้สมาชิกในชุมชนร่วมกันพัฒนาชุมชนของตนเองและอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่น ซึ่งถือเป็นมนต์เสน่ห์สำคัญที่จะใช้ต้อนรับนักท่องเที่ยว พร้อมทั้งพัฒนาสินค้าของชุมชนให้มีมาตราฐานและเป็นที่ยอมรับด้วย

สำหรับบ้านแม่แจ๋มนั้น ตั้งอยู่ ตำบลแจ้ซ้อน อำเภอเมืองปาน จังหวัดลำปาง อยู่ในบริเวณพื้นที่ป่าเชิงเขาดอยลังกาทางด้านทิศเหนือสุด เป็นหมู่บ้านที่โอบล้อมไปด้วยขุนเขา ทำให้มีอากาศเย็นตลอดทั้งปี โดยเดิมทีบ้านแม่แจ๋มขึ้นอยู่กับบ้านขาม ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยหลักของชนเผ่าม้งและลาหู่ จากนั้นพ่ออุ้ยแก้ว-แม่อุ้ยเลย ขันเขียว ย้ายจากบ้านป๊อก เข้ามาซื้อที่ดินทำสวนเมี่ยง และมีคนต่างถิ่นเข้ามารับจ้าง ทำให้มีประชากรเพิ่มขึ้น ทั้งชนเผ่าเมี่ยน (เย้า) ลาหู่เหลือง (มูเซอ) และคนพื้นเมือง โดยปัจจุบันบ้านแม่แจ๋ม มีจำนวน 3 ป๊อก (หมู่บ้าน) ได้แก่ บ้านแม่แจ๋ม (คนเมือง) บ้านเย้าแม่แจ๋ม (ชาวเมี่ยน) และบ้านป่าคาแม่แจ๋ม (ชาวลาหู่)

หมู่บ้านเล็กๆแห่งนี้ เต็มไปด้วยเสน่ห์มากมาย ที่รอให้คุณมาสัมผัส ซึ่งนอกจากจะมีเสน่ห์ที่อากาศเย็นตลอดทั้งปี และความสงบเงียบของชุมชนแล้ว บ้านแม่แจ๋มยังมีเสน่ห์ของวิถีชุมชน แหล่งท่องเที่ยว ที่พัก อาหาร และของฝาก ให้ได้สัมผัสกัน

เสน่ห์ของวิถีชุมชน บ้านแม่แจ๋มเป็นดินแดนของ 3 ชนเผ่า จึงมีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของภาษา ที่มีภาษาถิ่นถึง 3 ภาษาด้วยกัน ได้แก่ คำเมือง ภาษาลาหู่ และภาษาเย้า , ความเชื่อ ซึ่งชนเผ่านั้นจะนับถือศาสนาคริสต์ และนับถือบรรพบุรุษ พร้อมทั้งยังเชื่อในเรื่องภูตผี ขวัญ และวิญญาณ ผสมผสานกันไป ,  ศิลปะ จะเป็นศิลปะของการละเล่น ที่ชาวเมี่ยนหรือเย้า จะมีดนตรีเป็นเอกลักษณ์ โดยดนตรีจะใช้ในการประกอบพิธีกรรมต่างๆ ชาวเมี่ยนจะไม่สามารถเอาเครื่องดนตรีออกมาเล่นตามอำเภอใจเหมือนกับเผ่าอื่นๆได้ และดนตรีของชาวเมี่ยน ทั้งจังหวะและทำนอง จะเปลี่ยนแปลงไปตามขั้นตอนของพิธีกรรมนั้นๆ ทั้งยังเล่าเรื่องราวและลำดับเหตุการณ์ไปเรื่อยๆ ซึ่งผู้ที่เข้าใจจังหวะและทำนองจะสามารถรู้เหตุการณ์ หรือขั้นตอนที่กำลังดำเนินอยู่ในพิธีกรรมนั้นได้ แม้ไม่ได้เห็นด้วยตาก็ตาม

นอกจากนี้ในส่วนของ ชาวลาหู่ ยังมีการ “เต้นจะคึ” ที่เกิดขึ้นพร้อมกับพิธีกรรมต่างๆ เพราะคนในชนเผ่ามีความเชื่อว่าเป็นการเต้นบวงสรวงเทพเจ้า และการเต้นจะคึยังทำให้คนในชนเผ่ามีความสมัครสมานสามัคคีกันอีกด้วย เนื่องด้วยการเป่าเครื่องดนตรีจะต้องมีการช่วยเหลือสับเปลี่ยนกันเป่า

ในเรื่องของการแต่งกาย แต่ละชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ที่นี่ มีเอกลักษณ์เป็นของตนเอง คนเมืองก็จะนุ่งชุดพื้นเมืองล้านนาทั่วไป ชาวเขาเผ่าเย้า มักแต่งกายด้วยชุดประจำเผ่า เพื่อสวมใส่ในเทศกาลมงคล ส่วนชาวเขาเผ่าลาหู่ นิยมใส่ชุดประจำเผ่าในพิธีการต่างๆ เป็นงานทำมือที่มีความสวยงามเป็นเอกลักษณ์

และสำหรับวัฒนธรรมประเพณีนั้น ที่นี่มีประเพณีสำคัญๆตลอดทั้งปี เริ่มตั้งแต่ เดือนมกราคม ประเพณีปีใหม่เผ่าลาหู่ ในวันที่ 2 มกราคมของทุกปี จะมีการแสดงเต้นจะคึ เดือนกุมภาพันธ์ ประเพณีปีใหม่เผ่าเย้า เดือนเมษายน ประเพณีสงกรานต์ กิจกรรมรดน้ำ ดำหัว ผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้าน เดือนกรกฎาคม แห่เทียนพรรษา ทำบุญ ตักบาตร ฟังเทศน์ที่วัดเวียงหวาย เดือนตุลาคม ออกพรรษา กิจกรรมเวียนเทียน ณ วัดเวียงหวาย  เดือนพฤศจิกายน ประเพณีตานข้าวใหม่ของชาวลาหู่ และเดือนธันวาคม วันคริสต์มาส ทุกวันที่ 25 ธันวาคมของทุกปี

ในเรื่องของแหล่งท่องเที่ยวของบ้านแม่แจ๋ม ที่นี่มีให้เที่ยวกันหลากแนว ทั้งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ที่มีวัดเวียงหวาย วัดสำคัญประจำหมู่บ้านให้เที่ยวชม หรือจะเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร ที่ขึ้นชื่อในเรื่องของกาแฟ และแมคคาเดเมีย โดยกาแฟของที่นี่ แม้จะเป็นหมู่บ้านเล็กๆ แต่ก็เป็นแหล่งปลูกกาแฟที่สำคัญ เป็นกาแฟสายพันธุ์อาราบิก้าคุณภาพดี  ที่ชาวบ้านปลูกกันมากว่า 20 ปี เป็นกาแฟที่มีจุดเด่นในเรื่องของเกษตรอินทรีย์ ไม่มีสารพิษ เพราะคนที่อาศัยน้ำประปาภูเขาดื่มกิน กาแฟของที่นี่จึงมีรสชาติดี ไม่แพ้ที่ใดๆในโลก ส่วนแมคคาเดเมียนั้น ด้วยดินที่ดีและอากาศเย็นสบายตลอดทั้งปี จึงทำให้แมคคาเดเมียให้ผลผลิตที่ดี รสกลมกล่อม

และแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ บ้านแม่แจ๋ม ก็มีที่เที่ยวอย่าง จุดชมวิวกิ่วหิน น้ำตกแม่แจ๋ม ดอยลังกา และดอยสามเหลี่ยม มานำเสนอ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “จุดชมวิวกิ่วหิน” ซึ่ง “กิ่วหิน” เป็นภาษาเหนือที่แปลว่าเล็กๆ มาจากลักษณะของเส้นทางเดินเข้าไปยังสถานที่ ที่มีความคับแคบต้องเดินลัดเลาะไปตามริมขอบและสันเขา ที่มีโขดหินทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่เป็นขั้นบันไดแบบธรรมชาติ

กิ่วหิน เป็นแหล่งท่องเที่ยวใหม่ ซึ่งจุดชมวิวแห่งนี้ ตั้งอยู่ ณ เขาตอกหิน อยู่สูงจากระดับน้ำทะเล 1,431 เมตร เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ เป็นจุดชมทิวทัศน์ที่ดีอีกแห่งหนึ่ง ทั้งยังเป็นเส้นทางศึกษาธรรมชาติไปในตัว และบนจุดยอดดอยยังเป็นบริเวณที่ตั้งของโขดหินขนาดใหญ่ เป็นจุดชมวิวแบบเปิดโล่ง สามารถมองเห็นวิวทิวทัศน์ได้รอบด้าน ในแบบฉบับ 360 องศา ณ จุดนี้นักท่องเที่ยวจะเห็นผืนป่าอันอุดมสมบูรณ์ของอำเภอเมืองปาน สลับกับแนวทิวเขายาวไกลสุดลูกหูลูกตา

เรื่องของอาหารการกิน และของฝากนั้น บ้านแม่แจ๋ม ก็มีอาหารอร่อยๆมาให้รับประทานกันเพียบ ซึ่งเราจะสามารถหารับประทานได้จากการได้พักโฮมสเตย์ของที่นี่ ที่นอกจากจะได้ลิ้มรสอาหารพื้นเมืองเหนือ และอาหารชาวเขาแล้ว ยังมี น้ำพริกแมคคาเดเมีย พริกหวานยัดไส้ ห่อหมกลาหู่ (ห่อหมกหมู) หน่อไม้หวาน และยอดฟักแม้ว ให้รับประทานด้วย

ส่วนของฝากที่ให้เลือกซื้อเลือกหาไปฝากคนที่คุณรักก็มีมากมาย ได้แก่ น้ำมันแมคคาเดเมีย 100% โดยน้ำมันแมคคาเดเมียผลิตมาจากเมล็ดแมคคาเดเมียที่ถูกนำมาสกัดด้วยความเย็น สามารถนำมาใช้บำรุงให้ผิวนุ่มชุ่มชื้น หรือนำมาบำรุงผมที่เสียให้มีสุขภาพดีขึ้น เพราะถั่วแมคคาเดเมีย มีกรดไขมันอิ่มตัวเชิงเดี่ยว ช่วยทำให้หนังศรีษะไม่แห้ง และช่วยฟื้นฟูเส้นผมที่หยาบและแห้งเสีย ให้ดูชุ่มชื้นโดยการใช้น้ำมันเพียงเล็กน้อย , เมล็ดแมคคาเดเมีย เป็นพืชที่มีสรรพคุณช่วยลดไขมันในเส้นเลือด และป้องกันการเกิดลิ่มเลือดได้ เพราะภายในเมล็ดแมคคาเดเมียมีกรดไขมันไม่อิ่มตัวสูง และไม่มีคอเลสเตอรอล นอกจากนี้ยังมีธาตุเหล็กและแมกนีเซียม , เมล็ดกาแฟ มีลักษณะเด่น คือ มีความหอมเมื่อนำมาทำกาแฟสด กาแฟคั่ว เป็นต้น และผลิตภัณฑ์จักสาน ตะกร้าหวาย เป็นผลิตภัณฑ์ของชาวลาหู่ที่ขึ้นชื่อ และได้รับความนิยมของนักท่องเที่ยว ทำมาจากไม้ไผ่ข้าวหลาม ซึ่งต้องตัดในช่วง แรม 8 ค่ำ เพราะจะทำให้ไม่มีมอดหรือแมลงต่างๆอยู่ในไม้ไผ่ เป็นต้น

เสน่ห์ทุกอย่างข้างต้นของ “บ้านแม่แจ๋ม” ยังคงเป็นเสน่ห์อันบริสุทธิ์ ที่รอให้คุณๆเข้ามาทำความรู้จักกัน โดยที่นี่สามารถมาเที่ยวได้ตลอดทั้งปี ซึ่งไม่ว่าจะหนาวนี้หรือฤดูไหนๆลองมาเที่ยวกันดู แล้วคุณจะรู้ว่า “แม่แจ๋ม แจ่มแต้หนา”…!!!

 

………………………………………………

สอบถามข้อมูลการท่องเที่ยว และการเดินทางได้ที่ นายสมบัติ ปาแก้ว ผู้ใหญ่บ้าน โทรศัพท์ 098-8022339 หรือ นายเลาสาร แซ่จ๋าว ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน โทรศัพท์ 093-0750808