ลอง…มา…”ลอง” แล้วจะรัก

มาเที่ยว “แพร่” ก็หลายครั้งแล้ว แต่ก็ยังเที่ยวไม่ครบสักที บางอำเภอบางที่บางแห่งก็ได้แค่ผ่านไปผ่านมาเท่านั้น อย่าง “อำเภอลอง” ก็เป็นอีกหนึ่งอำเภอของแพร่ ที่ยังไม่มีโอกาสมาเยือน เป็นเพียงทางผ่านไปยังตัวเมืองแพร่

 

ซึ่งวันนี้ได้โอกาสดี ได้…ลองมาสัมผัส “ลอง” สักที

เราลองมาดูกันครับว่า “ลอง” เขามีดีอะไรมาอวด…!!!

ก่อนอื่นก่อนที่จะเข้าเมืองลอง เรามาทำความรู้จักกับอำเภอเล็กๆแห่งนี้กันก่อน

 

“อำเภอลอง” เป็นเมืองเก่ามาแต่ก่อนพุทธกาล ซึ่งจับเอาความได้ว่าเริ่มสมัยชนชาติละว้า (ลัวะ) เข้ามามีอำนาจในดินแดนสุวรรณภูมิ ตามตำนานพระธาตุแหลมลี่กล่าวว่า เมื่อสมัยพระพุทธเจ้ามีพระชนมายุ 65 พรรษาได้เสด็จมาเมืองนี้ พร้อมด้วยพระอรหันต์ และตรัสว่าเมืองนี้ตั้งแต่เดิมชื่อว่า “กุกุฎไก่เอิก” (เมืองไก่ขัน) ต่อมาราวปีพุทธศักราช 1078 พระนางจามเทวีพระราชธิดากษัตริย์ผู้ครองเมืองละโว้ ซึ่งเป็นพระมเหสีของพระยารามัญผู้ครองเมืองอยุธยา (เมืองรามบุรี) ได้เสด็จมาครองเมืองหริภุญชัย (ลำพูน) ได้นำพระบรมสารีริกธาตุเสด็จมาทางชลมารค (ทางน้ำ) แต่แทนที่จะตามลำน้ำปิงขึ้นไป กลับมาทางแยกขึ้นตามลำน้ำยมมาขึ้นบกที่บ้านปากลอง (หมู่ที่ 5 ต.ปากกาง) และเหตุที่หลงทางได้ถกเถียงกันในเรื่องเส้นทางไปเมืองหริภุญชัย จึงขนานนามเมืองนี้ว่า “เมืองเววาภาสิต” และจากการที่พระนางจามเทวีทรงตรัสว่า “ลองขึ้นไปก่อนเถอะ” คำว่า “ลอง” ที่พระนางจามเทวีทรงตรัสขึ้นมานั้นถูกนำมาเรียกชื่อเมืองใหม่ว่า “เมืองลอง”

 

รู้ความเป็นมาของอำเภอลองไปพอหอมปากหอมคอแล้ว ทีนี้เราก็มาเที่ยวลองกันดีกว่า สำหรับอำเภอลองนั้น มีสิ่งที่น่าสนใจมากมาย และมีอยู่ 9 สิ่งที่มา “ลอง” แล้ว “ต้องห้าม…พลาด” ได้แก่  1.ภูเขาหินปะการัง อุทยานแห่งชาติดอยผากลอง 2.สถานีรถไฟบ้านปิน 3.ห้องภาพฉลองศิลป์ 4.พิพิธภัณฑ์โกมลผ้าโบราณ 5.วัดพระธาตุศรีดอนคำ , พิพิธภัณฑ์พระเจ้าพร้าโต้ และระฆังระเบิด 6.วัดสะแล่ง 7.โฮงซึงหลวง และบ้านผ้าปา-ญอ 8.ชิมขนมจีนน้ำพริกน้ำย้อย และ 9.บ้านศิลปินแห่งชาติ แม่ประนอม ทาแปง

“โฮงซึงหลวง” เป็นแหล่งอนุรักษ์เรียนรู้ศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านของอำเภอลอง ที่เป็นทั้งบ้านพัก แหล่งเรียนรู้การเล่นและการทำเครื่องดนตรีล้านนาไปในขณะเดียวกัน ซึ่งมี อาจารย์บอม-จีระศักดิ์ ธนูมาศ เป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการให้คนที่สนใจวัฒนธรรมท้องถิ่นเข้ามาท่องเที่ยว และจะมีการเชื่อมโยงวัฒนธรรมทั้งด้านดนตรี ภาษา ผ้าพื้นเมือง อาหารการกิน รวมไปถึงแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติและวัฒนธรรมที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียง สำหรับเครื่องดนตรีที่ที่แห่งนี้ทำขึ้น ก็ได้แก่ สะล้อ ซอ ซึง ที่ทำขายในราคาไม่แพง แต่คุณภาพคับแก้ว งานนี้สามารถมาพัก และมาเรียน มาทำเครื่องดนตรีเองได้

 

“บ้านศิลปินแห่งชาติ แม่ประนอม ทาแปง” หรือ “ศูนย์การเรียนรู้ผ้าจกเมืองลองและการย้อมสีผ้าครามธรรมชาติ” ที่นี่ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม 2551 มีแม่ประนอม ทาแปง ศิลปินแห่งชาติ สาขาประณีตศิลป์-ศิลปะการทอผ้า เป็นประธานศูนย์ฯ ที่นี่จัดตั้งขึ้นเพื่อเป็นศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และยกระดับการผลิตผ้าทอพื้นบ้านย้อมสีครามธรรมชาติให้มีคุณภาพยิ่งขึ้น ทั้งยังเป็นแหล่งเรียนรู้การผลิตผ้าทอพื้นบ้าน “ผ้าจกเมืองลอง” และการย้อมสีธรรมชาติอย่างครบวงจร ที่นี่ท่านจะได้สัมผัสผ้าทอพื้นบ้านมากมาย ตั้งแต่เริ่มต้น ตั้งแต่การอิ้วฝ้าย ดีดฝ้าย กวักฝ้าย เรื่อยไปจนถึงการทอ จนออกมาเป็นผ้าอันสวยงาม น่ามีไว้เป็นเจ้าของ

 

“พิพิธภัณฑ์โกมลผ้าโบราณ” เป็นพิพิธภัณฑ์ที่ริเริ่มโดยนายโกมล พานิชพันธ์ นักสะสมผ้าโบราณของลอง โดยได้สะสมผ้าชนิดต่างๆของเมืองลอง และผ้าโบราณของชุมชนต่างๆที่อยู่ใกล้เคียง จนกระทั่งได้ร่วมมือกับศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัดแพร่ จัดตั้งศูนย์เทคโนโลยีพื้นบ้าน สาขาสิ่งทอ เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ในวโรกาสทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 6 รอบ เมื่อพ.ศ2535 จากนั้นจึงได้เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์โกมลผ้าโบราณให้บุคคลทั่วไปได้เข้าชม ในวันที่ 12 สิงหาคม 2535

พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ แบ่งส่วนการจัดแสดงออกเป็น 5 ส่วนด้วยกัน ได้แก่ 1.จิตรกรรมเวียงต้า เป็นงานศิลปะพื้นบ้านล้านนาที่มีคุณค่ามาก เป็นภาพเขียนจิตรกรรมฝาผนังของสกุลช่างศิลป์เมืองน่าน 2.ผ้าโบราณเมืองลอง จัดแสดงผ้าซิ่นตีนจกของกลุ่มไทโยนก “เมืองลอง” ที่มีลวดลายเหมือนกับภาพเขียนจิตรกรรมเวียงต้า 3.ส่วนแสดงผ้าซิ่นตีนจกจากแหล่งต่างๆ โดยได้จัดแสดงในเชิงเปรียบเทียบ เพื่อให้ได้รับรู้ถึงความแตกต่างกันของผ้าตีนจกจากที่ต่างๆ 4.ส่วนแสดงวิธีการเก็บผ้าโบราณ จัดเก็บผ้าโบราณโดยภูมิปัญญาของคนโบราณ ที่สามารถเก็บผ้าอยู่ได้เป็นเวลากว่า 200 ปี และ5.ส่วนของร้านค้า จำหน่ายผ้าตีนจกลายโบราณ และผ้าโบราณทำใหม่

 

 

“วัดศรีดอนคำ” หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า “วัดห้วยอ้อ” เป็นพระธาตุเก่าแก่ ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ 1078 คราวพระนางจามเทวีเสด็จจากเมืองละโว้ไปเมืองหริภุญชัย นอกจากนี้สิ่งที่น่าสนใจในวัดก็ได้แก่ “พระเจ้าพร้าโต้” พระพุทธรูปไม้ศิลปะล้านนา สร้างด้วยการใช้มีดพร้าหรือมีดโต้แกะ ที่ใช้เวลาสร้างเสร็จภายในวันเดียว ก่อนพระอาทิตย์ตกดิน จึงนิยมเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “พระเจ้าทันใจ” , “หอไตร” เป็นแหล่งรวบรวมตำรา พระพุทธรูปเก่าแก่ ตลอดจนคัมภีร์ต่างๆ และ”ระฆัง” ที่ทำจากลูกระเบิดอันเป็นที่มาของคำว่า “แพร่แห่ระเบิด” โดยในช่วงสงครามมหาเอเชียบูรพาหรือสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้มีการทิ้งระเบิดกันมาก และด้วยความสามารถและภูมิปัญญาของชาวบ้าน ได้ควักดินปืนจากลูกระเบิดที่ยังไม่ระเบิดไประเบิดหาปลา เหลือเพียงปอกของระเบิดที่เป็นเหล็กหนัก ชาวบ้านจึงเกิดความเสียดาย ช่วยกันแบกหามใส่เกวียนไปถวายวัดทำเป็นระฆัง

 

“สถานีรถไฟบ้านปิน” สถานีรถไฟประจำตำบลบ้านปิน และอำเภอลอง อยู่ในเส้นทางรถไฟสายเหนือ เป็นสถานีที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 ในปีพ.ศ.2457 โดยการรถไฟหลวงแห่งสยามที่มีพลเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระเจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน เป็นผู้บัญชาการและมีนายช่างชาวเยอรมันชื่อ เอมิล ไอเซนโฮเฟอร์ เป็นผู้ควบคุมการก่อสร้าง สถานีแห่งนี้เป็นสถานีรถไฟแห่งเดียวของไทยที่สร้างด้วยสถาปัตยกรรมแบบ “บาวาเรียนเฟรมเฮ้าส์” หรือแบบโครงไม้ อันเป็นแบบที่ได้รับความนิยมในแคว้นบาวาเรีย ประเทศเยอรมัน ผสมกับสถาปัตยกรรมไทยคือ “เรือนปั้นหยา”

“ห้องภาพฉลองศิลป์” อาคารไม้สองชั้นที่จัดแสดงเกี่ยวกับอุปกรณ์ถ่ายภาพ ตั้งแต่ยุคเริ่มแรกของร้านฉลองศิลป์ นอกจากนี้ยังจัดแสดงเกี่ยวกับพวกเครื่องถ้วยกังใสยุโรปของบริษัท รอยัล อัลเบิร์ต โบน ไชน่า ประเทศอังกฤษ

หลังจากเที่ยวกันทั้งวันแล้ว ก็ถึงคราวเติมพลังกันบ้าง โดยอาหารขึ้นชื่อของที่อำเภอลองก็คือ “ขนมจีนน้ำพริกน้ำย้อย” ซึ่งเป็นลักษณะของขนมจีนเส้นสด รับประทานคู่กับน้ำพริกน้ำย้อย ที่ประกอบไปด้วย พริกคั่ว, หอมเจียว และกระเทียมเจียว หรือบางที่อาจเพิ่มกากหมูหรือกุ้งแห้งเข้าไปด้วย ทั้งยังมีน้ำขนมจีนน้ำต่างๆ และผักมากมายมาเคียงอีกด้วย หรือหากง่วงต้องการเติมความสดชื่นด้วย “กาแฟ” สักแก้ว ก็ต้อง…กาแฟแห่ระเบิด…ที่นอกจากจะมีกาแฟและเครื่องดื่มต่างๆให้ได้เลือกดื่มแล้ว ภายในร้านยังมีนิทรรศการดีๆให้ชมกันอีก

ทีนี้…ลองมาเที่ยว “ลอง” กัน แล้วคุณจะรู้ว่า..ลองไม่ใช่เป็นเพียงเมืองผ่านอีกต่อไป ลองจะทำให้คุณหลงรัก หากไม่เชื่อก็ลองมา “ลอง” กันสักครั้งสิ…!!!